20 yaş dişleri, ağızda en son süren ve genellikle 17–25 yaş arasında ortaya çıkan üçüncü büyük azı dişleridir. Bu dişler, çene yapısı ve sürme yönü gibi faktörlere bağlı olarak bazı bireylerde sorunsuz bir şekilde çıkarken, bazı kişilerde gömülü, yarı gömülü veya yanlış konumlanmış olarak görülebilir. Konum ve çene yapısı uygunsa bu dişler uzun yıllar sorunsuz şekilde işlevini sürdürebilir; ancak anatomik koşullar nedeniyle çoğu kişi zaman içinde ağrı, şişlik veya çürük gibi problemlerle karşılaşabilir.
Bu yazıda 20 yaş dişlerinin ne zaman çekilmesi gerektiği, hangi belirtilerin dikkate alınması gerektiği ve tedavi sürecinin nasıl ilerlediği hakkında diş hekimliği literatürüne dayanan kapsamlı bilgiler bulabilirsiniz. Yazı tamamen bilgilendirme amacı taşır ve Türk Diş Hekimleri Birliği ile Sağlık Bakanlığı’nın etik kurallarına uygun bir biçimde hazırlanmıştır.
20 Yaş Dişleri Nedir ve Neden Sorun Oluşturabilir?
20 yaş dişleri, çenenin arka bölümünde yer alan üçüncü büyük azı dişleridir. İnsanın evrimsel süreçte çene yapısının daralmasıyla birlikte bu dişler için yeterli yer çoğu zaman bulunmamaktadır. Bu nedenle:
-
Gömülü kalabilir,
-
Yarı gömülü şekilde sürerek diş etinde açıklık oluşturabilir,
-
Yanlış açıyla komşu dişe baskı yapabilir,
-
Çürük veya enfeksiyon gelişebilir.
Bu durumlar hem lokal ağrıya hem de ağız sağlığı üzerinde geniş etkilere neden olabilir.
20 Yaş Dişlerinin Belirtileri
20 yaş dişlerinin sürme sürecinde ortaya çıkan belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmezken, bazı bireylerde günlük yaşamı etkileyen şikâyetler ortaya çıkar.
En Yaygın Belirtiler
-
Çene arkasında ağrı ve basınç hissi
-
Kulak ve şakak bölgesine vuran ağrı
-
Diş etinde şişlik veya kızarıklık
-
Ağız açmada zorlanma (trismus)
-
Ağız kokusu
-
Yutkunurken hassasiyet
-
Gömülü bölgede tekrarlayan apseler
-
Komşu dişte çürük gelişimi
Bu belirtiler özellikle yarı gömülü dişlerde daha sık görülür. Diş üzerinde kısmen açık kalan diş eti bölgesine besin artıkları kaçabilir ve bu bölge enfeksiyona daha yatkın hale gelir.
20 Yaş Dişleri Ne Zaman Çekilmeli?
Her 20 yaş dişinin mutlaka çekilmesi gerektiği yönünde kesin bir kural yoktur. Ancak diş hekimliği literatüründe bazı durumlarda çekim önerilmektedir.
1. Gömülü ve Pozisyon Bozukluğu Olan Dişler
Diş tamamen kemik içerisinde ve uygun olmayan bir açıda yerleşmişse:
-
Komşu dişe baskı yapabilir,
-
Kök yapısında erozyon oluşturabilir,
-
Düzgün süremeyeceği için sık enfeksiyona neden olabilir.
Bu tür vakalarda çekim tercih edilir.
2. Yarı Gömülü Dişlerde Enfeksiyon Oluşması
Dişin bir kısmı sürmüş, bir kısmı diş eti altında kalmışsa, bölge hijyen açısından zordur. Bu nedenle:
-
Perikoronit (diş eti enfeksiyonu)
-
Şiddetli ağrı
-
Tekrarlayan şişlik
gibi durumlarda çekim planlanabilir.
3. Çürük ve Dişeti Hastalığı
20 yaş dişleri konum olarak erişimi zor bölgede olduğundan fırçalama ve ara yüz temizliği yeterli yapılamayabilir.
Bu durum:
-
Çürük gelişmesine,
-
Komşu dişlerde mine kayıplarına,
-
Diş eti hastalıklarına
neden olabilir. Çürüğün ilerlediği vakalarda dişi çekmek gerekebilir.
4. Ortodontik Sebepler
Ortodontik tedavi gören bireylerde, sürme kuvveti komşu dişleri öne doğru itebilir. Bu baskı diş diziliminde bozulmaya yol açabileceği için çekim bir seçenek olabilir.
5. Kist veya Patolojik Oluşum Tespiti
Gömülü dişlerin çevresinde nadiren kist benzeri oluşumlar meydana gelebilir. Radyografik incelemelerde böyle bir oluşum görülürse çekim önerilebilir.
20 Yaş Dişi Çekimi Nasıl Yapılır?
20 yaş dişi çekimi, dişin konumuna ve kök yapısına göre değişen bir işlemdir. Bazı dişler basit bir çekimle alınabilirken, bazıları cerrahi yöntemle çıkarılır.
1. Klinik Muayene ve Radyografik İnceleme
İlk adım ayrıntılı muayenedir. Panoramik röntgen veya gerekli görüldüğünde üç boyutlu görüntüleme alınır. Bu sayede:
-
Dişin konumu,
-
Kök yapısı,
-
Kemik ilişkisi,
-
Sinirlere yakınlığı
değerlendirilir.
2. Lokal Anestezi Uygulaması
Çekim işlemi genellikle lokal anestezi altında yapılır. Bu sayede işlem sırasında ağrı hissedilmez.
3. Cerrahi İşlem
Diş gömülü ise:
-
Diş eti dokusunda küçük bir kesi yapılır,
-
Gerekirse diş çevresindeki kemik ince şekilde kaldırılır,
-
Diş tek parça veya parçalar halinde çıkarılır,
-
Bölge temizlenir ve dikiş atılır.
4. Kısa Süreli Gözlem ve Eve Dönüş
İşlem sonrası hastanın kısa süre klinikte dinlenmesi sağlanır. Ardından eve gönderilir ve bakım önerileri detaylı şekilde anlatılır.
20 Yaş Dişi Çekimi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tedavi sonrası bakım süreci iyileşmenin sağlıklı ve konforlu ilerlemesi için oldukça önemlidir.
İlk 24 Saat
-
Sıcak yiyecek ve içeceklerden kaçınmak
-
Pipet kullanmamak
-
Sigara içmemek
-
Ağız çalkalamamak
-
Yara bölgesine baskı uygulamamak
Bu dönem pıhtının yerinde kalması açısından kritik aşamadır.
Ağrı ve Şişlik
Diş çekimi sonrası hafif ağrı ve şişlik normaldir. Bölgeye buz uygulaması önerilebilir.
Beslenme
-
İlk gün yumuşak ve ılık gıdalar tercih edilmelidir.
-
Sert, kabuklu, taneli yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
-
Bol su tüketilmelidir.
Ağız Hijyeni
Operasyon bölgesi hariç diğer bölgelerin normal şekilde temizlenmesi önemlidir. İşlem yapılan alan, hekimin önerdiği zamana kadar dikkatli bir şekilde temizlenir.
Dikişlerin Takibi
Kullanılan dikiş türüne bağlı olarak kontrol randevusu planlanabilir. Bazı dikişler kendiliğinden eriyebilir.
20 Yaş Dişi Çekilmezse Ne Olur?
Çekim gerektiren bir dişin uzun süre ağızda tutulması bazı komplikasyonlara neden olabilir:
-
Tekrarlayan ağrı ve enfeksiyon
-
Komşu dişlerde çürük
-
Çene eklemi bölgesine yayılan ağrı
-
Kötü ağız kokusu
-
Diş eti iltihabı
-
Kist oluşumu
Bu nedenle belirti gösteren veya radyolojik olarak sorunlu görülen dişlerin takip edilmesi önemlidir.
20 Yaş Dişlerinde Sedasyon ve Genel Anestezi Seçenekleri
Bazı bireylerde:
-
Yüksek kaygı,
-
Aşırı bulantı refleksi,
-
İşlem sırasında uzun süre ağız açık tutamama,
-
Çoklu gömülü diş çekimleri
gibi durumlar görülebilir.
Bu kişiler için sedasyon veya genel anestezi altında tedavi planlaması gerekebilir. Sedasyon hafif uyku hali sağlayan bir yöntemken, genel anestezi tamamen kontrollü uyku durumudur. Her iki uygulama da ilgili uzman hekimlerce planlanmalı ve tıbbi gereklilik değerlendirilmelidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- 20 yaş dişi her zaman çekilmeli midir?
- Hayır. Sorun yaratmayan, düzgün sürmüş ve temizlenebilen dişlerin çekilmesine gerek olmayabilir.
- 20 yaş dişi ağrısı nasıl anlaşılır?
- Genellikle çene arkasında zonklayıcı ağrı, çiğneme sırasında rahatsızlık ve diş eti şişliğiyle kendini gösterir.
- 20 yaş dişleri kaç tane olur?
- Genellikle dört tanedir; ancak bazı kişilerde daha az veya hiç bulunmayabilir.
- 20 yaş dişi çekimi zor bir işlem midir?
- Bu, dişin konumuna, kök yapısına ve gömülü olup olmamasına bağlıdır.
- Çekim sonrası ne zaman normal beslenmeye dönülür?
- Genellikle birkaç gün içinde normal beslenmeye kademeli olarak geçilebilir.
- 20 yaş dişleri baş ağrısına neden olur mu?
- Bazı kişilerde çene bölgesindeki baskı ve inflamasyon baş ve kulak çevresine yayılan ağrıya neden olabilir.
20 yaş dişleri bazı bireylerde sorunsuz şekilde sürebilirken, bazı kişilerde ağrı, enfeksiyon veya çene yapısı üzerinde baskı gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle belirtilerin dikkate alınması, düzenli diş hekimi kontrollerinin aksatılmaması ve gerektiğinde radyolojik değerlendirme yapılması önemlidir. Her 20 yaş dişi kişiye özel olarak değerlendirilir ve tedavi planlaması bireyin sağlık durumuna göre belirlenir.
